KRAFTWERK (Μέρος 1ο)

Επ' ευκαιρίας της πρώτης τους επίσκεψης επί ελληνικού εδαφους για συναυλίες στις 17 και 18 Ιουνίου, παραθέτω μια πολύ καλή εργασία (σε συνέχειες) σχετικά με τους Kraftwerk από δύο φοιτητριες του τμήματος ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η εργασία θα δημοσιευθεί σε 7 συνέχειες. To copyright της εργασίας ανήκει στις ανωτερω αναφερόμενες φοιτητριες.

(Σημείωση: έχουν αφαιρεθεί οι φωτογραφίες ενώ στο τέλος υπάρχουν και Links για περισσότερες πληροφορίες. )

KRAFTWERK

Οι Kraftwerk ίσως να μην αποτελούν και το ιδανικότερο δυνατό θέμα για μια εργασία στη θεματική ενότητα «Τέχνη και Τεχνολογία», υπό το πρίσμα ότι δημιουργήθηκαν σε μια εποχή πιο περιορισμένων και σίγουρα λιγότερο αλματωδών τεχνολογικών εξελίξεων σχετικών με την τέχνη, συγκρινόμενοι με νεότερους καλλιτέχνες. Οι Kraftwerk, όμως παρόλα αυτά, έδωσαν μέσα από την καλλιτεχνική τους δημιουργία νέες διαστάσεις στη σχέση της μουσικής με την τεχνολογία, που από ένα χρονικό σημείο και έπειτα την θεωρούν συστατικό στοιχείο της δουλειάς τους. Βέβαια είναι γεγονός ότι και άλλοι καλλιτέχνες καινοτόμησαν στο πεδίο αυτό και μάλιστα κάποιοι προηγούνται χρονικά των Kraftwerk. Κανείς όμως από τους άλλους «πρωτεργάτες» της ηλεκτρονικής μουσικής δεν είχε, κατά τη γνώμη μας την επιδραστικότητα των Kraftwerk. Αυτό αποτέλεσε και το κίνητρο για την ενασχόλησή μας με τους Kraftwerk στην παρούσα εργασία, διακρίνοντας τρεις παραμέτρους της συμβολής τους στην εξέλιξη της μουσικής: εν πρώτοις τη χρήση νέων τεχνολογιών σε μεγάλη κλίμακα, δεύτερον την «ολότητα»(ganzheit-wholeness) της καλλιτεχνικής τους πρότασης (η οποία μας ενδιαφέρει διότι συστατικό της στοιχείο ήταν οι τεχνολογικές- μελλοντολογικές αναφορές) και τρίτον το γεγονός ότι το μουσικό υλικό τους αποτέλεσε την έμπνευση ή και την πρώτη ύλη για ένα σημαντικό κομμάτι του φάσματος της ηλεκτρονικής μουσικής. Θα εξετάσουμε αναλυτικά τη χρήση νέων (για την εποχή που τις υιοθέτησαν) τεχνολογιών αλλά πέρα από μια στείρα καταγραφή των καινοτομιών που εισήγαγαν, θα επιχειρήσουμε μια γενικότερη θεώρηση της συμβολής τους.



Εισαγωγή - Γενική αναφορά στις επιρροές των Kraftwerk

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’70 το γερμανικό συγκρότημα Kraftwerk παρουσίασε στον κόσμο ένα έργο που, κατά τη γνώμη μας αποτέλεσε την ηχητική μήτρα για έναν ασυνήθιστα μεγάλο αριθμό καλλιτεχνών στις δεκαετίες που ακολούθησαν. Οι Kraftwerk επηρέασαν αποφασιστικά ακόμη και προς την ανάδυση μερικών από τα σημαντικότερα ρεύματα και τάσεις της σύγχρονης μουσικής σκηνής.
Οι ρίζες των Kraftwerk ανάγονται στην ερειπωμένη από τους βομβαρδισμούς μεταπολεμική Ευρώπη. Η πραγματικότητα της περιόδου αυτής και ειδικότερα στη Δυτική Γερμανία, αποτέλεσε έναν παράγοντα που διαμόρφωσε τη φυσιογνωμία και τους μουσικούς προσανατολισμούς των Kraftwerk όπως και όλης της γερμανικής μουσικής σκηνής εκείνης της περιόδου. Οι ρετρό και ταυτόχρονα μοντέρνες γραμμές της μουσικής τους αποτελούν ευθεία αναφορά στην ουτοπική (όπως αποδείχθηκε) προηγμένη τεχνολογικά εποχή {techno-state} προς την οποία υποτίθεται ότι όδευε η Γερμανία πριν τον πολιτισμικό κατακερματισμό της από τους Ναζί και την διχοτόμηση της σε Ανατολική και Δυτική από τους Συμμάχους. Πέρα, λοιπόν, από τις επιμέρους αισθητικές-ιδεολογικές αναφορές {που θα εξετάσουμε διεξοδικότερα πιο κάτω}οι Kraftwerk διαμορφώνουν τη φυσιογνωμία τους βαθιά επηρεασμένοι από την κουλτούρα της δεκαετίας του 1930 της Γερμανίας και της κεντρικής Ευρώπης γενικότερα. Οι Kraftwerk θεωρούν ότι η περίοδος εκείνη, που ήταν πολιτιστικά-καλλιτεχνικά πολύ δημιουργική διακόπηκε βίαια και οι περισσότεροι καλλιτέχνες και διανοούμενοι μετανάστευσαν στις ΗΠΑ ή πέθαναν κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η γερμανική κοινωνία βρέθηκε, λοιπόν, σε μια σοκαριστική μεταπολεμική κατάσταση, έχοντας να αντιμετωπίσει την ολοκληρωτική καταστροφή όλων των στοιχείων που τη στήριξαν και την χαρακτήρισαν. Η πραγματικότητα αυτή (που δεν είναι απλώς μια αφηρημένη διαπίστωση αλλά κυριαρχούσε στο συλλογικό υποσυνείδητο της μεταπολεμικής Γερμανίας) αποτέλεσε μια διπλή πρόκληση για τους Kraftwerk, που είδαν τους εαυτούς τους ως εν δυνάμει πνευματικούς διαδόχους ή μάλλον συνεχιστές των καλλιτεχνικών κινήσεων της προπολεμικής Ευρώπης, ενώ ταυτόχρονα μπορούσαν να κινηθούν σ’ ένα «κενό χώρο» (white space), συνεπώς είχαν τη δυνατότητα να φτιάξουν κάτι με ελάχιστα μέσα. Υπήρχε στη Γερμανία μια διάχυτη αίσθηση εξαφάνισης μεγάλου κομματιού από όλα όσα ήταν πριν το πόλεμο, που δημιουργούσε πρόσφορο έδαφος για την εμφάνιση πρωτοποριακών και πειραματικών δυναμικών και κινημάτων (οι δυνάμεις αντίστασης στην αλλαγή που συνιστούν μέρος της παράδοσης δεν υφίσταται πλέον). Στα κοινωνιολογικά πλαίσια αυτά, εντάσσεται λοιπόν, η εμφάνιση της γερμανικής πειραματικής μουσικής σκηνής, ήδη πριν από τη δεκαετία του 1970. Μέχρι τότε οι περισσότερες μπάντες στη Δυτική Γερμανία έπαιζαν διασκευές Αμερικανικών και αγγλικών τραγουδιών στα γερμανικά με αγγλική προφορά. Κυρίαρχη φυσιογνωμία της σκηνής αυτής ήταν μεν οι Kraftwerk , αλλά πολύ σημαντικοί καλλιτέχνες τους επηρέασαν ουσιαστικά. Οι Kraftwerk επηρεάστηκαν σημαντικά από τον συνθέτη Karlheinz Stockhausen και τους Tangerine Dream, στην κατεύθυνση του μινιμαλισμού στη μουσική, καθώς και της δημιουργίας μουσικής σε synthesizers, drum machines και κασετόφωνα. Ο Karlheinz Stockhausen και οι Tangerine Dream ήταν οι σπουδαιότεροι εκπρόσωποι του γερμανικού μουσικού πειραματισμού του τέλους της δεκαετίας του ’60. Ειδικά ο Karlheinz Stockhausen, ως επικεφαλής της σχολής του Darmstadt επηρέασε και σημαντικούς rock μουσικούς- είναι χαρακτηριστικό ότι απεικονίζεται ανάμεσα στα πρόσωπα του εξωφύλλου του «Sgt Pepper’s lonely Hearts club Band» των Beatles. O Stockhausen έπαιξε με τους Kraftwerk σε μια συναυλία το 1971 ή το 1972 από την οποία έχουν ηχογραφηθεί τρία κομμάτια του Stockhausen σε εκτέλεση Kraftwerk και τρία τραγούδια των Kraftwerk εκτελεσμένα από τον Stockhausen. Επίσης, η μουσική των Kraftwerk, έχει δεχθεί επιρροές και απο μουσικούς που εμφανίστηκαν ακριβώς την ίδια χρονική περίοδο μ’αυτούς στη Γερμανία και κατά βάση από το συγκρότημα Can. Οι Can δημιουργήθηκαν στην Κολονία το 1968. H μουσική τους χαρακτηρίζεται από τη βάση ενός συνεχούς rockbeat με διαδοχικά ηχητικά στρώματα. Αυτή η νέα μουσική «που έμοιαζε με rock» και είχε ελάχιστη ή καθόλου δομή και ήταν πολύ διαφορετική από ότι ήταν δημοφιλές τότε. Από τον αγγλικό μουσικό τύπο ονομάστηκε «Krautrock». Όσον αφορά τις επιρροές τους εκτός Γερμανίας, υπήρξαν θαυμαστές των MC5 και των Stooges ενώ όσο περίεργο και αν φαίνεται, σημαντικότατη επιρροή ήταν οι Beach Boys, γεγονός που διακρίνεται καθαρά στο κομμάτι Autobahn (LP Autobahn, 1974). Επίσης θαυμάζουν τους πειραματισμούς των Beach Boys, ιδιαίτερα στο άλμπουμ «Pet Sounds». Η ταυτότητα και το μουσικό στίγμα των Kraftwerk διαμορφώθηκε από πολλά αισθητικά- καλλιτεχνικά-ιδεολογικά ρεύματα και θα την εξετάσουμε πιο κάτω. Απλώς θεωρήσαμε αναγκαίο να καταγράψουμε πρώτα τις αμιγώς μουσικές επιδράσεις που δέχθηκαν και αφομοίωσαν.

>Επόμενο(2ο Μέρος)